A l’approche des élections communales, les jeunes Bruxellois expriment une vision contrastée de la politique. Entre méconnaissance du système, manque de représentativité et espoir de changement, ils s’interrogent sur leur rôle dans la démocratie locale. Un projet mené par des citoyens reporters révèle leurs préoccupations et aspirations.
TELECHARGE en bas de page l'article complet de Manu Van Lier (Journal DIMANCHE n°36 du 8 octobre 2024)
Jonge Brusselaars tussen desillusie en burgerbetrokkenheid
In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen uiten Brusselse jongeren een gemengd beeld over de politiek. Tussen een gebrek aan kennis over het systeem, een tekort aan representatie en de hoop op verandering, vragen ze zich af welke rol ze kunnen spelen in de lokale democratie. Een project geleid door burgerreporters onthult hun zorgen en ambities.
De Brusselse jongeren, die vaak worden uitgesloten van politieke debatten, lijken een zekere desillusie te delen tegenover de instellingen. Dit gevoel van afstand wordt versterkt door de complexiteit van het Belgische politieke systeem, waarin coalitievorming en post-electorale compromissen vaak onduidelijkheid scheppen. Zoals burgerreporter Abdoulaye Bah uitlegt, begrijpen veel jongeren de lokale politiek niet goed: "Mensen weten niet hoe ze zich kunnen engageren, er zijn regels en procedures waarvan ze geen weet hebben." De gemeente wordt echter gezien als een van de weinige ruimtes waar jongeren concrete invloed kunnen uitoefenen. "De gemeentepolitiek staat het dichtst bij ons. Eén persoon kan echt iets veranderen in een gemeente," vertelt een jonge man tijdens interviews uitgevoerd door de burgerreporters.
De stem van jongeren
Het project "Aan het woord met de burgerreporters" (geïnitieerd door Médiel met steun van Brussel Plaatselijke Besturen en vzw Magma) was bedoeld om de Brusselse jongeren te bevragen over hun relatie met de politiek en hun motivatie om al dan niet te stemmen. "Het doel was om eerlijke, spontane reacties te verzamelen, zonder dat mensen de kans hadden zich diepgaand te informeren," verduidelijkt Julia Zakaria, ook een burgerreporter.
Hoewel het project veelzeggende getuigenissen opleverde, bleek ook hoe moeilijk het is om bepaalde jongeren te betrekken in het debat. "Diegenen die niet wilden stemmen of onzeker waren, wilden niet meedoen aan de interviews," legt Laetizia Finizio, projectmanager bij Magma, uit. Voor de jongeren die wel meewerkten, bleek een gebrek aan kennis vaak een belangrijk obstakel, vooral wat betreft de bevoegdheden van de gemeenten.
Een tekort aan informatie en vertegenwoordiging
De jongeren die werden geïnterviewd wijzen op het gebrek aan duidelijke en toegankelijke informatie over de gemeenteraadsverkiezingen. "Die informatie vind je nauwelijks in de media die wij volgen," zegt een van de deelnemers. Hoewel sociale media vaak als informatiebron worden gebruikt, wordt dit met enige argwaan bekeken. "De stem die je hoort, is die van degenen die het luidst spreken, en dat wordt dan een beetje de algemene waarheid," zegt een andere Brusselse jongere. Anderen vragen om meer vertegenwoordiging van jongeren, vrouwen en minderheden binnen de instellingen. Meerdere geïnterviewden gaven aan dat ze graag leiders willen zien die op hen lijken, zowel qua leeftijd als qua culturele diversiteit. "Om me vertegenwoordigd te voelen, zou ik graag jonge schepenen of burgemeesters zien en vertegenwoordigers van diverse achtergronden."
Een zinvolle burgerbetrokkenheid
Ondanks de obstakels tonen sommige jongeren een duidelijke wil om zich in te zetten. Het project onthulde positieve getuigenissen die aantoonden dat lokale politiek nog steeds interesse kan wekken. Een jonge vrouw legt uit dat ze een kieswijzer gebruikte op een informatiesite om haar keuze beter te onderbouwen. "Ze had echt de wens om de juiste keuze te maken," herinnert Julia zich. Abdoulaye Bah, die uit Guinee komt – een land met een heel andere democratische traditie dan België – legt uit: "Door de mening van andere Brusselse jongeren te horen, begrijp ik hoe belangrijk het is om je in te zetten in de politiek als je verandering wilt."
Lokale democratie tegenover de opkomst van extremen
Het project van de burgerreporters maakte het ook mogelijk om diepere vragen aan te snijden, zoals de opkomst van extreme standpunten. Laetizia Finizio benadrukt het belang van lokale democratie om deze beweging tegen te gaan. "Daarom is het belangrijk om mensen een stem te geven die anders niet gehoord worden. Als mensen zich kunnen inzetten voor hun gemeente en worden gehoord, is dat het belangrijkste," zegt ze. Toch blijft de deelname van jongeren aan de verkiezingen laag, deels vanwege een gevoel van desillusie of desinteresse. Het project benadrukt ook het gebrek aan communicatie over bepaalde rechten, zoals het recht om te stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen voor buitenlanders die al meerdere jaren in België wonen. "Veel mensen weten niet dat ze mogen stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Deze informatie zou veel breder verspreid moeten worden, en niet alleen via verenigingen die opkomen voor de rechten van migranten," merkt Abdoulaye op.
De uitdaging van de komende gemeenteraadsverkiezingen in Brussel is groot: het vertrouwen terugwinnen van jonge kiezers en hen overtuigen dat hun stem telt, niet alleen in de stembus, maar ook in de opbouw van een inclusievere samenleving die hen weerspiegelt. Aurélie pleit voor meer oprechte ontmoetingen tussen kandidaten en inwoners van haar gemeente. "Prioriteit is het respecteren van de burgers, zodat ze waardig kunnen leven in een veilige samenleving. Ik leef van 300 euro per maand. Zonder de hulp van mensen die me eten en drinken geven, zou ik niets meer hebben. Dat is niet normaal."
Abdoulahim beseft dat stemmen de eerste stap naar integratie is voor een buitenlander. "Toen ik 17 jaar geleden in België aankwam, had ik al een masterdiploma. Ik zocht toenadering tot de Afrikaanse gemeenschappen en gaf Franse les en alfabetiseringscursussen. Ik heb kinderen en ook recent aangekomen volwassenen kunnen helpen zich via de taal te integreren. In meerdere gemeenten zie ik nu dat mensen met een buitenlandse afkomst gemeenteraadsleden worden. Dat is een goed signaal."